Recensie Eerst ★★★★★

Het is bijna 10 jaar geleden toen we Lynn Van Royen in Vrijdag op het podium van Schouwburg Noord iets onmetelijks boeiends zagen doen met haar grote teen. Namelijk vervelen uitbeelden. Wie had dat ooit durven denken dat we nog een minstens even bijzondere live ervaring met twee grote tenen zouden meemaken op datzelfde podium? Deze keer waren het de exemplaren van Ellis Meeusen (1993) die ons danig met verstomming deden slaan. Met haar linker grote teen bediende ze de elektronica op een tablet die op het podium lag, met haar rechter zorgde ze ervoor dat tijdig de drumcomputer beats te horen waren terwijl zij op dwarsfluit en Pleun van Engelen (1992) op cello het klankbedje vervulden via een loop station.

Vorig jaar was Eerst in Theater Zuidpool in première gegaan, wisten de twee. En Schouwburg Noord bleek kennelijk de eerste te zijn die de voorstelling had ingekocht waardoor de twee uiteraard niet die Noord-Zuid tegenstelling konden laten liggen en er een leuk bruggetje over maakten.

Dat ze ons wilden bedanken om te komen omdat ze nobele onbekenden zijn in het theaterwereldje, zo staken ze van wal. Nou, dat valt best wel mee hoor, dachten we. Want sinds Pleun afgelopen zomer volle legertenten wist te trekken in Zandvliet voor haar prachtige solovoorstelling Liefs, Achilles, is ze toch niet meer zo onbekend als ze dacht te zijn. In Schouwburg Noord waren er ook enkele toeschouwers die haar - net als wij - leerden kennen tijdens Zomer van Antwerpen en dat smaakte kennelijk naar meer. Dat verklaart meteen waarom wij niet de eerste zijn met een recensie over Eerst. Het gekke is namelijk dat ook binnen cultuurverslaggeving het competitieve er steeds meer in komt, terwijl het soort journalistiek dat wij bedrijven eigenlijk geen hard journalism is, en dus a priori de wetten van de eerste en de snelste willen zijn niet zouden moeten/mogen gelden. Maar kijk, blijkbaar zien velen dat anders. Dat je vooral als eerste ergens een mening moet over hebben. Vreemd.

Pleun heeft ooit als kind een tekenwedstrijd gewonnen en daarvoor een knuffelkonijn in de wacht gesleept. Ellis, die als tweede, na haar broer geboren werd, nog niks. Ze deed net als Pleun mee aan een kwis op Canvas, maar eindigde tweede. Ellis bleek net niet snel genoeg afgedrukt te hebben om ‘Genesis’ als antwoord te geven. Met een beetje confetti en een zilveren medaille moesten ze het stellen. Het zijn dergelijke anekdotes over hun jeugd, Ellis werd ook tweede bij een ballonwedstrijd waar je niet echt iets voor moet kunnen, of toch?, die de actrices in Eerst naadloos verweven met het spannende verhaal over de eerste zuidpoolexpeditie.

De twee brengen het verhaal van de Brit Robert Falcon Scott die enkele cruciale fouten maakte, door met 5 in plaats van 4 de laatste kilometers af te leggen in de afvallingsrace van zijn team (op elk bevoorradingspunt liet ie enkele teamgenoten achter). Probleem daarbij was dat er slechts voor 4 rantsoen was, waardoor het idee dat ze met 5 sneller zouden zijn, eigenlijk een misrekening bleek. De groep die naar de zuidpool zou gaan, verzwakte namelijk. En wat bleek? Het was geen expeditie. Ze waren in een race terecht gekomen. Want ook de Noor Roald Amundsen was onderweg naar de zuidpool met een team. Hij volgde daarbij een andere route, wat het knap lastig maakt als je je tegenstrever niet ziet.

Wat Eerst zo heerlijk maakt, is de underdogrol waar de twee actrices zich van in het begin al in wentelen. Daardoor kan je niet anders dan bijzonder veel sympathie voor hen koesteren. Dat ze ook nog eens bijzonder goede vertelsters zijn waardoor je in geen tijd aan hun lippen hangt en ze de tocht zo beeldend weten te beschrijven, daarbij creatief met taal zijn; ‘landschap’ veranderen ze bijvoorbeeld in ‘zeeschap’, de risico’s die gepaard gaan met zo’n tocht vermelden, in combinatie met hun live muziek en bruitage (de cello wordt pizzicato bespeeld door Pleun, Ellis start de voorstelling door enkel door het mondstuk van haar dwarsfluit te blazen wat gecombineerd een wat ijzige winderige sfeer oproept) maakt dat iedereen zich levendig kan inbeelden hoe het er aan toe moet zijn gegaan tijdens de expeditie aan het begin van de vorige eeuw.  Pleun en Ellis doen dat ook met een geweldig jeugdig enthousiasme wat het heel fijn maakt om naar te kijken en luisteren. Let daarbij ook op de heerlijke mimiek van Ellis die meermaals met schattige kleine oogjes een ‘Wat zeg je nu?’ gelaatsuitdrukking toont (alsof ze het allemaal voor de eerste keer hoort) wanneer haar collega honderduit vertelt.

Eerst behandelt faalangst vs. winnaarsmentaliteit, maar eert bovenal wie en wat er niet toe doet, de verliezers, diegenen en datgene dat vergeten dreigt te worden zoals de tweede grootste berg ter wereld, de tweede grootste planeet die er bestaat en een negenjarige die als laatste van een atletiekwedstrijd op een zondagmiddag mag kiezen uit de overgebleven prijzen op de prijzentafel waaronder een set wasknijpers en een fluo vestje terwijl de eersten ervandoor gingen met een stijltang of een haardroger. Fuck you!

< Bert Hertogs >