Recensie Kerstgala 2023 ★★★★

Het ziet er naar uit dat het kerstgala in de Koningin Elisabethzaal niet meer dan terecht overigens een blijver is, net als de zomerconcerten Klassiek in het park (Brasschaat), Klassiek aan de Schelde (Linkeroever) en Klassiek aan de mijn (Maasmechelen).

De tweede editie van het gala kende maar liefst twee concerten, da’s een verdubbeling ten opzichte van vorig jaar. Het recept: een kwaliteitsvolle avond vol klassieke en moderne instrumentale muziek serveren, die voldoende toegankelijk is maar toch ook nog weet te verbazen qua programmatie, geleid door de ravissante dirigent Dirk Brossé die zonder baton dirigeerde, koos om de maat te slaan met zijn rechterhand en accenten te leggen met zijn linker (soms naar achteruit deinsde bij een glissando, waarbij het heerlijk was om hem zo te zien opgaan in de muziek), zodat je zowel een mainstreampubliek als de meerwaardezoeker weet te boeien, het is iets wat weinig events gegeven is, om te slagen in die mix. Het kerstgala 2023 slaagde daar met grote onderscheiding in. Wat alle werken die we te horen kregen trouwens met elkaar gemeen hadden, was de overduidelijke emotionele laag die erin ligt.

Toegegeven, zelden trekken we naar klassieke concerten. Dat komt omdat ze ofwel de hits en niets anders dan de hits laten horen, genre nieuwjaarsconcert in Wenen. Niks mis mee, maar na de zoveelste keer de platgetreden paden mee bewandeld te hebben, en de zoveelste wals van Strauss te hebben gehoord, hebben we het ondertussen wel gehad. Andere concerten zijn dan weer veel te arty farty, tot soms zuiver atonaal, zodat we al snel flirten met het Exit-bordje van de zaal in kwestie. Het Kerstgala 2023 was gewoon spek voor onze bek omdat het resoluut koos voor emotie, herkenning maar ook voor verrassing.

Met onder andere Mozart, Händel, Puccini, Verdi, John Williams en Bernstein op de affiche, koos artistiek directeur en casting director Aäron Wajnberg voor de grote emoties, van pure tristesse en luchtigheid, van heel klein en subtiel (hoe gevoelig bracht Aäron Wajnberg het piano concerto n° 21 van Mozart!) naar pompeus (zoals de bijzonder luide, ja zelfs behoorlijk drammerige Masquerade wals van Katsjatoerian) en alles wat daartussen lag.

Niet zelden trok het Kerstgala 2023 dat een uur en vijftig minuten duurde de filmische kaart. In de hercompositie van ‘Amazing Grace’ bijvoorbeeld waarbij Dirk Brossé koos om de Braveheart-kaart te trekken, met majestueuze koperblazers die twee rivaliserende legers moesten oproepen, een doedelzakblazer (Stefan Timmermans) die het ceremoniële karakter voor zijn rekening nam en beelden deed oproepen van de gesneuvelden die in een massagraf werden gedumpt en de melodie die eerst geneuried door de Belgische coloratuursopraan Jodie Devos (die de tweede prijs en publieksprijs won tijdens de Koningin Elisabethwedstrijd voor zang 9 jaar geleden) en vervolgens gezongen werd. De idee van Dirk was daarbij dat ze vanuit de droefheid om de gesneuvelden ‘Amazing Grace’ in het begin niet gezongen kreeg maar gaandeweg de moed vond en de tekst wel kon brengen. Het eerste stuk uit het werk refereerde onmiskenbaar naar epische filmmuziek van het genre Jerry Goldsmith (First Knight), James Horner (Braveheart) en uiteraard ook de 91-jarige John Williams (E.T., Star Wars, en zo veel meer).

Dat er ook naar het einde toe van het Kerstgala 2023 filmmuziek van die laatste te horen was, hoefde niet te verbazen. Dirk Brossé heeft immers al vaker diens scores gedirigeerd. Wel opmerkelijk én toepasselijk voor de tijd van het jaar was de keuze die ditmaal gevallen was op ‘Somewhere in my memory’ uit dé kerstfilm der kerstfilms: Home alone. Het Antwerpse koor deChorale tekende voor de voortreffelijke samenzang net als in onder andere Händels Hallelujah uit Messiah waarmee het concert van start ging.

Wie Kerstgala 2023 zegt, verwacht een moment van verbinding en samenhorigheid. Jammer vonden we het dan ook dat de presentator, die duidelijk last had van zijn zenuwen in het begin maar naar mate de avond vorderde toch een soort rust wist te vinden, meermaals voor polariserende onderwerpen koos als genderidentiteit, politiek en voetbal. Zulke opmerkingen stoorden ons.

Zijn beste oneliner was met stip toen ie duidde dat Puccini steevast zijn hoofdpersonages liet sterven op het einde van zijn opera’s. “Dat zouden ze bij Familie ook moeten doen. Dan waren we ervan af.” Een leuke inleiding was dat voor ‘Humming chorus’ uit Madame Butterfly, heel mooi en ingetogen gebracht door het Flanders Festival Orchestra en deChorale. Zeker, ook het daarop volgende ‘Sempre libera’ uit Verdi’s ‘La Traviata’, gezongen door Jodie Devos was een pareltje. Toch was het niet zo zeer de zang die overigens feilloos was, die we hier willen aanstippen, wel de verrukkelijk mooie live interpretatie door harp en cello.

Verliep de avond geheel vlekkeloos op muzikaal vlak? Nee, dat niet. Toen we ons afvroegen waar de Schone Slaapster-wals van Tchaikovsky naartoe ging, bleken we niet de enige te zijn. Al vroeg tijdens het overbekende nummer, hoorden we één viool te vroeg inzetten na een rust. Dat is het nadeel van hits brengen, het kleinste detail valt zelfs dan een minder getraind oor op.

Verrassen deed het Kerstgala 2023 ons met Leroy Andersons ‘The waltzing cat’. ‘The typewriter’ van deze Amerikaanse componist wordt al jaren gespeeld tijdens Night of the proms. Maar dit nummer heeft minstens datzelfde speelse in zich. Wie goed oplet, hoort de eerste violen al vroeg in twee noten miauwen. Naar het einde toe mogen de contrabassisten trouwens even blaffen wat op gemiauw beantwoord wordt. Hoe cool was dat!

< Bert Hertogs >