Recensie Refrakto ★★★

De Sint-Amanduskerk. Een licht- en lasershow door Vertigo. En twee dj’s (Den Sorte Skole) die de huisdj’s van het Deense Roskilde Festival blijken. Dat doet vermoeden dat Refrakto een feestje is van iets meer dan een uur. Het tegenovergestelde is waar. Een contemplatieve voorstelling is het, die schoon is in al zijn tegenstellingen, tussen verstilling en beats, introvert en extravert, een die vooral een boodschap over de verschillende culturen heen uitdraagt in een door spiritualiteit of als je wil religieuze soundscape die eenieder van ons verbindt.

Wanneer de toeschouwers plaatsnemen op de kerkstoelen, hangt er rook in de kerk en zien we een ledstrip warm rozig/wit tegenlicht vanonder schijnen. Een knap beeld levert dat op. Wanneer Refrakto dan van start gaat, gebeurt dat in het duister alsof we beginnen bij de oerknal of het ontstaan van de dingen. Beetje bij beetje zien we steeds meer lichtpuntjes opduiken en zitten we in een sferische, ja kosmische omgeving die de rituele, spirituele, godsdienstige, poëtische, mythische en filosofische mix die we te horen krijgen in verschillende liederen ondersteunen.

Van het Deense ‘Rune Galdr’ gaat het in de mix over naar het Libanese ‘Ya Sakban Min Nour’, het Indiase ‘Recitation of the Rig Veda’, het Zwitsers-Nepalese ‘Aurat (Tool)’, het Bhutaanse ‘Monks, A Clown, Crowds and Instruments’, het Spaanse ‘Kyrie XI and Laetatus Sum’, het Senegalese ‘Messe Carabane’, het Amerikaanse ‘Walk with me Lord’, het Georgische ‘Christ is risen from the dead’, het Tibetaanse ‘Mo Mani Padme Hung’, het Congolese ‘Ablutions and washing of Rhizomes during the afternoon’, het ‘Funeral Lamentation’ uit de Solomon eilanden, het Haïtiaanse ‘Legba Nan Baye-A’, het Marokkaanse ‘Le fer’, en het Ijslandse/Deense ‘Zenith’ en dat alles gemengd met een hele rits aan samples.

Daar waar aanvankelijk wit en zwart, licht en donker deel uitmaken van de visuele ervaring bij Refrakto, komt er gaandeweg wat meer kleur in. Blauwtinten, warm geel, fuchsia. De pilaren worden vervolgens van onderen paars belicht wat een licht blacklight effect bezorgt. En dan zijn er nog de lasers, vooraan én achteraan de kerk die halfweg hun lichtstralen door het gebouw laten priemen, de twee buitenste doen dat diagonaal, de middelste verticaal, naar de hemel gericht.

Refrakto verwijst ook naar de natuur. Wanneer we het in een sample bijvoorbeeld horen donderen worden bliksemschichten gesimuleerd via verticale ledstrips die vooraan hangen en meerdere malen plots fel opflitsen. Alle andere strips staan verspreid tussen en naast de stoeltjes. Sterk is ook dat er twee exemplaren de focus leggen op het houten spreekgestoelte. Een driehoek achteraan onthult zich gaandeweg, door drie blauw witte stipjes die draaien en steeds de hoeken aantonen. Pas heel wat later wordt het helemaal duidelijk dat er strips in een driehoek hangen.

De zingeving wordt helemaal compleet wanneer er naast verticale strips ook horizontale ledstrips blijken te hangen die op de kruising met elkaar goudgeel kleuren, en het opgelichte kruis beetje bij beetje groter wordt tot de warme lichtgevende gloed zich een weg gebaand heeft naar de uiteinden van de verschillende ledstrips.  

Refrakto is hip en onhip tegelijkertijd en het is in zijn vele tegenstellingen dat de voorstelling weet te fascineren al vraagt die omwille van zijn traagheid wel wat van de toeschouwer. Je kan er als je wil gelijkenissen in zien met de circusvoorstelling Terces die ook de geometrische kaart trok, en zowel je zintuigen op scherp stelde door in 2D als zowel in 3D knappe visuele prikkels en constructies te tonen. Zo nu en dan neigt Refrakto soms naar het stroboscopische, hoewel er geen stroboscopen aan te pas komen voor alle duidelijkheid, maar het effect wel min of meer vergelijkbaar is wat een trigger warning die nu ontbreekt voor wie hier gevoelig voor zou kunnen zijn, zou kunnen rechtvaardigen. En hoewel de lichtshow van Vertigo de moeite is, vinden we hun werk net iets te weinig afwisselend, waardoor er wat ons betreft een kwartiertje in geknipt had mogen worden om de boodschap gebalder en krachtiger te brengen zodat het emotionele effect groter en behouden zou kunnen worden tot het einde. 

< Bert Hertogs >