Recensie Samson en Dalila

Samson en Dalila haalt nergens het niveau van de voorbije opera’s die we dit seizoen al in de Vlaamse Opera zagen. Het Israëlisch- Palestijnse duo Amir Nizar Zuabi en Omri Nitzan die de regie voor hun rekening namen, durfden te weinig gedurfde keuzes maken waardoor het geheel zoutloos overkwam.

Het leek wel alsof beiden tijdens hun voorstelling over het Bijbelse verhaal van de Filistijnen en Hebreeuwen alle moeite van de wereld hebben gedaan om de controverse te vermijden.

Het regisseursduo trekt immers de lijn dat beide volken zowel de rol van onderdrukker als onderdrukte aannemen. Die lijn trekken ze al vanaf het begin (waar de Filistijnen letterlijk boven de Hebreeuwen staan). Later zien we dat het conflict harder wordt. De Hebreeuwen bekogelen de Filistijnen met stenen terwijl die laatsten met groots machtsvertoon een stevig arsenaal aan wapens bovenhalen. De Hebreeuwen volgen en ook hun materiaal wordt moderner, de vicieuze cirkel, de spiraal aan geweld waar elke actie een reactie uitlokt, is gestart. Een einde lijkt niet in zicht.

Prikkeldraad en stenen als symbool van verdediging en aanval. Voeg daarbij een zeer stilistische vormgeving, met een bijna sci-fiachtige hydraulisch podium dat schuin gezet kan worden en waar enkele delen naar beneden kunnen, en je ontdoet dit verhaal van heel wat emotie.

Dat staat in schril contrast met de meeslepende partituur voor violen en vooral houtblazers die Camille Saint-Saëns schreef. Het geheel  oogt dan ook vooral in conflict met zichzelf. De hoofdrolzangers Marianna Tarasova (Dalila) en Torsten Kerl (Samson, roldebuut) weten weinig kleur te geven aan hun personage in deze setting. Ook hun vocale prestaties zijn niet om “wauw” te zeggen. Wanneer Dalila voor de tamelijk corpulente Samson zingt, dempt zijn lichaamsvolume haar stem zo sterk, dat we ze nog nauwelijks over het orkest heen horen komen. Kerls tenorstem komt dan weer behoorlijk beknepen over. Neen, geef ons dan maar Nikola Mijailovic die een sterke Hogepriester van Dagon neerzet. In het tweede bedrijf mag hij zijn invloed gebruiken om Dalila te overtuigen Samson te verleiden, zodat de Filistijnen opnieuw de pas gewonnen macht van de Hebreeuwen kunnen overnemen. Uiteindelijk zal Samson inderdaad gevangen worden genomen en gemarteld. De regisseurs kozen hier voor een ontzettend brave aanpak. Tijdens de foltering-en gevangenisscènes van Mazeppa zagen we de gevangene in kwestie fysiek afzien. Vooral wanneer de techniek van ‘waterboarding’ werd geënsceneerd. Hier, bij Samson en Dalila, durft het duo duidelijk zo’n harde aanpak niet uit te proberen. Samson krijgt hooguit enkele spatjes water op hem omdat het koor, de Filistijnen, hem vanop meters afstand met water bespuwen. Seks en macht gaan samen, dat zien we ook in een sterke choreografie van dansers. Maar wanneer ze later opdraven in een lingerieshow voor de Filistijnen, ontkrachten deze beelden net de bedoeling. Samson wordt als een hond aan een leiband geketend. Ook dat heeft meer weg van SM in dit visuele geheel dan van een vernederende en harde gevangenisstraf.

“Laat mij toch voor éénmaal slechts mijn oude kracht herwinnen, Heer!” zingt Samson. Op het einde van de opera drukt hij op de knop om  als zelfmoordterrorist de tempel van Dagon omver te blazen. Een open einde, waardoor de spiraal aan geweld niet zal afnemen. Een einde, waar het einde nog ver in zicht lijkt. Ook zo in het huidige conflictsituatie tussen Israël en de Palestijnen naar waar deze opera vertaald werd.

< Bert Hertogs >