Recensie Die Entführung aus dem Paradies

Muziektheater Transparant waagt zich aan hedendaagse opera in Die Enführung aus dem Paradies. Na minutenlang aanschuiven aan de balie voor genodigden – iedereen leek wel genodigde op de première in Antwerpen – begon de voorstelling met enkele minuten vertraging. Een opera die gaat over een man (Steven Van Watermeulen) die in de knoop zit met zijn eigen geweten, zijn innerlijke stem. Waarom is de liefde iets exclusiefs tussen 2 personen? Waarom sluit liefde altijd een derde uit? Dat is het interessante thema dat de rode draad is in deze voorstelling. Nu voor alle duidelijkheid: Van Watermeulen speelt niet de eeuwige player, die de ene na de andere vrouw verleidt. Neen, het personage dat hij vertolkt, is werkelijk verliefd. Alleen blijkt hij moeite te hebben om zich exclusief te binden aan die ene, terwijl er zoveel andere vrouwen zijn, die ook de moeite waard zijn om beter te leren kennen, in alle mogelijke betekenissen.

De man zit ook in de knoop met wat liefde nu betekent voor hem. In een maatschappij waar wetenschap alomtegenwoordig is, probeert hij de liefde te verklaren. Heel nuchter gaat hij ermee om: het gaat immers over DNA, chromosomen die elkaar aantrekken, zo zingt hij in een mooi duet met Tosca (Hannelore Muyllaert). De man vraagt zich af waarom in alle romantische bars in Berlijn de tafels maar twee stoelen hebben. Waarom er geen plek is voor een derde. Wanneer Alpha (Anne Mastriau) in de man zijn leven komt, is er een teveel.

Tosca betrapt haar lief met Alpha. Ze vinden elkaar in het café, de blikken die ze naar elkaar toewerpen zijn dodelijk. Voor de man is er echter geen probleem, hij wil met beide verder door het leven. Alleen denken de vrouwen daar anders over. Een polygaam maatschappijbeeld (eigenlijk de natte droom van elke man: met meerdere vrouwen door het leven kunnen blijven gaan) tegenover een strikt monogaam beeld gaan hier in conflict. Het niet gesproken en zelfs niet gezongen woord, zorgt opvallend voor het sterkste moment, wanneer beide actrices recht tegenover elkaar zich met hun ogen neerbliksemen. Muyllaert zet dat bijzonder geloofwaardig neer. Uiteindelijk zullen Alpha en de man verder gaan, Tosca valt af. Maar Van Watermeulen wordt wanneer ze samenzitten op het strand en naar de zonsondergang kijken opnieuw geconfronteerd met zijn innerlijke stem. De liefde gaat onder, de zon is er altijd, zo stelde hij het. De man legt zijn eigen geweten het zwijgen op. Vraag is hoe lang dat zal blijven duren.

Scènografisch zien we stoelen en tafels die zweven, en in de conflictsituatie ronduit scheef hangen. De situatie is immers scheefgetrokken, wanneer er immers twee vrouwen in het spel zijn. De acteerprestaties zijn sterk, Van Watermeulen zet een twijfelende man neer, waarvan we meteen geloven dat hij effectief 1000 vrouwen per jaar wil. “Dat geeft 30000 op 30 jaar en de rest is meegenomen.”

Iets minder overtuigend zijn de momenten waar er deur open- deur toe gespeeld wordt (waarbij u als toeschouwer de deur erbij moet denken) wanneer Alpha zich uitkleedt om te douchen. Dit komt wat kinderlijk over, ook de eindscène trouwens waar we Van Watermeulen en Anne Mastriau naar de branding zien kijken terwijl ze koekenetentje spelen. Wat pleit voor deze aanpak, is de pure (ietwat naïeve) en romantische voorstelling van liefde.

Aan de andere kant staat het haaks op de partituur, die volledig in het Duits wordt gezongen en meestal een serieuze tekst heeft. Muzikaal is de partituur heel afwisselend. Het gaat van het pizzicato van de strijkers en piano en de zuinige noten die de andere instrumenten spelen (zoals we bijvoorbeeld in de soundtrack van Van Vlees en Bloed kennen) waardoor soms het tangoritme niet veraf is, tot ronduit meeslepende, behoorlijk romantische melodieën voor strijkers, dwarsfluit en hobo. Wanneer het hoofdpersonage de namen van zijn ex-lieven opsomt, komt hij ook bij Nathalie terecht. Hij zingt de naam op de tonen van het gelijknamige nummer van Gilbert Bécaud, wat een leuke verwijzing is.

Verder viel ons vooral op dat de slotscène nogal bruusk wordt aangevat. Tosca wordt deel van het zeskoppige vrouwenkoor (de ex-lieven van de man). Ook de gelaagdheid van het personage dat Van Watermeulen neerzet , missen we een stuk bij de personages Alpha en Tosca, vooral bij Alpha, die weliswaar loepzuiver en verstaanbaar Duits zingt. Verder is het een brave voorstelling, waar de conflictstof (een vrouw moet plaatsruimen voor de ander) misschien iets te snel opgelost geraakt. De partituur is licht verteerbaar, net zoals de voorstelling.

Conclusie: Die Entführung aus dem Paradies is een goede voorstelling. Maar als liefde door de maag gaat, was onze honger niet helemaal gestild achteraf.

< Bert Hertogs >