Recensie Till Fellner

De Weense dertiger Till Fellner bracht in deSingel de laatste drie klaviersonates van Beethoven. Twee jaar geleden was de pianist begonnen aan zijn integrale Beethovensonatecyclus die hij nu dus afsloot. Het bracht hem naar NY, Washington, Tokio, Londen, Parijs en Antwerpen mocht dus ook niet ontbreken.

Niets dan lovende reacties van het publiek achteraf. Sommigen gaven de muzikant zelfs een staande ovatie, wat hoogst zeldzaam is binnen de klassieke muziek en opera. Toch had één man achter ons een bemerking. Hij kon de interpretatie van Fellners overgangen in Beethovens werken niet helemaal smaken.

Beethoven beloofde de Duitse uitgever Schlesinger in 1820 dat ie op 3 maanden tijd, 3 nieuwe klaviersonates zou afleveren. Een belofte die de componist niet kon waarmaken omdat de “Missa Solemnis” te veel compositiewerk en tijd verlangde. Pas na een half jaar had Beethoven klaviersonate nr 30 in E, opus 109, dat hij opdroeg aan Maximiliane Brentano, af. Door lichamelijke ongemakken en ziektes liepen de andere twee sonates verder vertraging op. Pas in de lente van 1822 werden ze in definitieve vorm aan de opdrachtgever bezorgd.

Verre vanzelfsprekend want groots en uiterst complex zijn deze sonates. Klaviersonate 31 in As, opus 110 is bij momenten behoorlijk zangerig. Fellner kent de finesses van het werk door en door en houdt het klein daar waar het het best past. In zijn mimiek zien we de muzikant bijna meezingen, maar dan stemloos en zo geeft hij extra betekenis aan de aanduiding “con amabilità” die op de partituur van het eerste deel van de voorlaatste klaviersonate staat. Dat zangerige beheerste Fellner ook al in het laatste deel van de vorige klaviersonate die nochtans zeer levendig, expressief begonnen was. In de gangen hoorden we de term “extravert” vallen tijdens de pauze. Die term dekt de lading ook inderdaad.

Veel wispelturiger is de Allegro in de voorlaatste sonate. In het daaropvolgende Adagio blijft de componist een tijdlang hangen rond een noot die zich herhaalt. Alsof hij even vastzat en niet wist welke richting hij verder uit wou met het werk. Het werk zal uiteindelijk uitmonden in een grootse Allegro ma non troppo waarbij Fellner zo intens het klavier bespeelt, dat ie even op en neer gaat van zijn pianokruk.

Die kruk stelt hij wat bij na de pauze voor de allerlaatste klaviersonate van Beethoven die Fellner voorziet van grotere majestueuzere gebaren en expressie. De korte aanslagen, het wervelende van het eerste deel staat in schril contrast met de veel ingetogenere Arietta met meer nuances, rustiger en meer vloeiend pianospel.

De drie sonates na elkaar horen met zijn grote verschillen tussen elkaar en binnen hetzelfde werk, geeft ons een grillige, ja bij momenten wispelturige eerste indruk van de componist die Beethoven was. Zou zijn gezondheidstoestand invloed gehad hebben op zijn muziek maken? Of is het de invloed van tijdgeest van 1820 en de eerste romantici die aan de deur kwamen kloppen? Alleen al die “con amabilità” in de voorlaatste sonate was zo mooi en indrukwekkend met veel finesses en virtuositeit door Till Fellner gebracht, dat die staande ovatie van enkelen niet ongepast was.

< Bert Hertogs >